hueseo
Joined: 06 Jul 2011
Posts: 423
|
 Posted: Sat Aug 13, 2011 10:08 pm Post subject: Theo dau chan bo tot |
 |
|
Xuat hien dau nam 2008 tai rung Ma Noi, den nay nhieu ca the bo tot da duoc ghi nhan o Vuon Quoc gia Phuoc Binh, huyen Bac Ai - Ninh Thuan
Dau thang 8/2011, chung toi duoc ong Nguyen Cong Van, Giam doc Vuon Quoc gia Phuoc Binh, huyen Bac Ai – Ninh Thuan, bao tin một con bo tot duc lai xuat hien tai thon Bac Ray 2 cua ba con dan tộc thieu so Raglai o xa Phuoc Binh. Tu lau von hao huc duoc chung kien canh loai manh thu cua dai ngan nay song chung voi bo nha, một hien tuong hiem thay, chung toi lap tuc len duong.
Ngay cang than thien
Ong Nguyen Cong Van cho biet con bo tot duc nay da tung nhieu lan xuat hien o Bac Ray 2. Sau một thoi gian tro ve rung sau, no da quay lai, cung sinh hoat voi dan bo nha duoc chan tha tren nuong ray theo tap quan du canh cua ba con Raglai.
Chung toi theo can bộ kiem lam vao Tieu khu 19 va 20 cua Vuon Quoc gia Phuoc Binh. Chon một khộp da cao, kha kin dao giua menh mong rung xanh va dong co, chung toi hoi hộp quan sat bo tot tu khoang cach chung 100 m. Lan dau tien nhin thay bo tot, chung toi khong khoi giat minh ngo ngang vi voc dang khong lo cua loai thu nay, it ra cung gap 3-4 lan bo nha. Lung lung nhung day than thien, no thong dong gam co voi may chu bo nha.
“Cu thay con vat to dung, den thui, 2 sung dai nhon hoat, ba con tui toi ai cung so, khong dam den gan”- anh Chamalea Tau, một nguoi Raglai o dia phuong di theo doan, lo ngai. Tuy nhien, gan một gio quan sat, chung toi khong thay bat ky hanh dộng thieu than thien nao cua con bo tot doi voi dan bo nha, du phong thai cua no van rat uy manh, chi co dieu xoay tro hoi nang ne.
Anh Chien, kiem lam vien Vuon Quoc gia Phuoc Binh, cho rang so voi lan dau tien ve lang Bac Ray 2 vao thang 9-2008, con bo tot nay hien da thuan tinh han, su hung han cua no 10 phan chi con 1-2.
“Lan dau tien ve ray kiem an nam 2008, no da huc bi thuong 3 nguoi - trong do co một tre em, lam chet một con bo nha, ui sap 2 choi canh va pha nat hang chuc hecta hoa mau cua ba con.
Sau may ngay quan thao, no bo di mat hut. Khoang thang 10-2010, con bo tot nay lai “tai xuat giang ho”. Du chinh quyen dia phuong va luc luong kiem lam luc do da trien khai nhieu bien phap de duoi bo tot ve rung, bao ve tinh mang, tai san cua nguoi dan nhung gan nhu toan bộ dien tich nuong ray o thon Bac Ray 2 phai bo hoang vi ai cung so bi no tan cong”- ong Nguyen Cong Van nho lai.
Con bo tot nay thuong xuyen ve song chung voi bo nha o thon Bac Ray 2, thuộc Vuon Quoc gia Phuoc Binh. (Anh: Van Truong).
Anh Pham Van Thanh, Tram truong Tram Kiem lam Bac Ray, cho biet ngay tu nhung tran mua dau mua vao cuoi thang 6 nam nay, con bo tot nay da ve, som hon nam truoc gan 3 thang.
Theo ghi nhan cua tram, quy luat di - ve cua no kha ro rang: Giua buoi sang, tu rung xuong ray kiem co va sinh hoat voi bo nha nhung khong pha phach nhu truoc day, chap choang toi tro lai rung. “Dieu nay chung to con vat da hien lanh vi cam nhan duoc su an toan xung quanh no”- ong Van nhan xet.
“Tai sao chi co moi con nay nhap bay voi bo nha, trong khi ca hai vung rung Phuoc Binh va Ma Noi co it nhat 3-4 dan bo tot duoc ghi nhan?”- chung toi thac mac.
Ong Nguyen Cong Van cho rang co the day chinh la con bo tot dau dan nhung hien da gia, khong du suc lam “dai ca” nua nen bi dao thai, danh phai ve ray song voi bo nha. “Neu dung nhu suy doan nay thi ve mat sinh thai, day la tin hieu dang mung vi chung to quan the bo tot o vung rung Ninh Thuan dang phat trien tot, co su canh tranh manh me trong bay dan”- ong Van nhin nhan.
Von quy cua dai ngan
Bo tot khong chi co o rung Phuoc Binh. Loai thu quy hiem nay con duoc nganh NN-PTNT Ninh Thuan ghi nhan dang hien dien tai vung rung Ma Noi thuộc huyen mien nui Ninh Son, giap ranh tinh nay voi Lam Dong.
Ong Nguyen Si Duc, Truong Phong Lam sinh, Chi cuc Lam nghiep - So NN-PTNT Ninh Thuan, nho lai: “Khoang dau nam 2008, một so nguoi dan Raglai o Ma Noi bao tin ho phat hien nhieu dau chan va phan cua bo tot o Tieu khu 128, thuộc lam phan cua xa nay. Doi voi nhung nguoi cong tac trong nganh lam nghiep, nguon tin ay con quy hon vang. Lanh dao So NN-PTNT Ninh Thuan lap tuc len phuong an, cu nhom can bộ kiem lam nhieu kinh nghiem tuc toc vao rung de xac tin thong tin, tim moi cach ghi lai hinh anh bo tot neu chung xuat hien”.
Trong chuyen xuyen rung ay, nguoi duoc giao trach nhiem chinh la kiem lam vien Nguyen Van Huu. Nhung tam anh do anh Huu chup da chung minh it nhat co den tren 20 con bo tot dang song quan cu o rung Ma Noi. Tu lieu luu tru cua nganh NN-PTNT Ninh Thuan cho thay khu vuc bo tot thuong xuat hien de kiem an va vui dua la vung rung hon giao con kha nguyen sinh, o dộ cao it nhat hon 1.000m so voi mat nuoc bien, dac biet phai co nhieu co tuoi vao dau mua mua- khoang tu giua thang 8 hang nam.
Một so ca the bo tot duoc ghi nhan tu nam 2008 tai rung Ma Noi. (Anh: Nguyen Van Huu)
Khu vuc nay cach trung tam xa Ma Noi tren 10 km. Theo ong Bui Anh Tuan, Pho Giam doc So NN-PTTT tinh Ninh Thuan, so di bo tot chon vung rung vang de ngu cu vi chung la loai da thu cuc ky thinh hoi va rat nhay cam voi anh lua. Chi can nhin thay thoang bong nguoi la chung lao den tan cong ngay hoac neu bi dộng la bien thang vao rung sau.
Tro lai chuyen con bo tot duc o vung rung Phuoc Binh, dieu gi khien manh thu nay ngay cang tro nen thuan tinh nhu vay? Ong Nguyen Cong Van ly giai: “Bo tot la von quy cua dai ngan. La loai thu quy hiem nen neu o nhung vung rung khac, chi can bo tot xuat hien la kho thoat khoi hong sung cua tho san, huong ho ve ngay trong ray.
Tuy nhien, tai Phuoc Binh, nho lam tot cong tac tuyen truyen nen ba con y thuc rat cao ve viec tu bao ve minh nhung khong xam hai tinh mang bo tot”. Ong Van cho biet khoang 10 gia dinh Raglai o thon Bac Ray 2 cung voi luc luong kiem lam da lap một to canh bao de de phong nhung con bo tot hung han xuat hien dột ngột, dong thoi cung de bao ve chung.
Hien nganh NN-PTNT Ninh Thuan da lap du an bao ton bo tot gui den Quy Bao ve Thien nhien Quoc te (WWF). Du an gom cac tieu phan chinh: Dieu tra vung phan bo bo tot; tinh toan so luong, bay dan va phuong an bao ve; theo doi tap tinh, nguon thuc an va kha nang lai tao giua bo tot va bo nha…
Lai F1 bo tot
Bo tot (ten khoa hoc la Bos gaurus) sinh song chu yeu o vung rung nui cua An Dộ va Dong Nam A. Con bo tot truong thanh co the cao den 1,9 - 2 m, nang 800 - 1.000 kg, con duc tham chi len toi 2.000 kg.
Tai Viet Nam, bo tot duoc nguoi dan tộc thieu so goi la con min (nguoi Raglai o Ninh Thuan con goi la kvay, nghia la trau rung, do chung co hinh dang tuong tu loai trau). Bo tot duoc cac chuyen gia dộng vat hoc tren the gioi xac dinh la loai bo rung lon nhat trong tu nhien, thuộc nhom quy hiem can bao ve nghiem ngat.
Con be duoc cho la the he lai F1 cua con bo tot va bo nha. (Anh: Van Truong)
Theo ghi nhan cua Vuon Quoc gia Phuoc Binh, sau một thoi gian con bo tot duc ve song chung voi bo nha, co 3 con be (hon một nam tuoi) duoc cho la con lai cua bo tot voi bo nha vi chung co voc dang, mau sac, long co va tap tinh kha la so voi bo nha thuan chung.
Vuon Quoc gia Phuoc Binh dang co ke hoach mua them bo cai truong thanh tha vao khu vuc bo tot xuat hien de theo doi va hy vong se co the he lai F1 bo tot.
Source : Hoi An | Hội An | Hue | Da Nang | HUE DA NANG HOI AN | HUE DANANG HOIAN | DU LICH HUEPost by netvlz63899 |
|
